Zwichnięcie kolana powstaje po rozległym uszkodzeniu wszystkich więzadeł kolana. Nastawienie może być zachowawcze, lecz funkcję kolana zbliżoną do prawidłowej zagwarantować można dopiero po rekonstrukcji przynajmniej więzadeł krzyżowych i dobrym wyćwiczeniu mięśnia czworogłowego.

Obraz niedowładów spastycznych jest różnorodny i zależy od tego, jakie komórki i drogi nerwowe są uszkodzone, oraz od rozległości tych uszkodzeń. Uszkodzenie komórek piramidowych w zakręcie przedśrodkowym (gyrusprecentralis) i dróg piramidowych w obrębie mózgu i rdzenia powoduje różny stopień niedowładu spas- tycznego: od wzmożonego reagowania i napięcia mięśni, przez przykurcz czynnościowy, strukturalny, do bezwładu spastycznego (całkowite przerwanie czynnościowego połączenia mięśnia z korą mózgu). W tej grupie niedowładów obok wzmożonego napięcia mięśni i zaburzenia koordynacji (skurcz opóźniony, wydłużony, niezorganizowany, gdyż jednocześnie pracować mogą zginacze, prostowniki, a także mięśnie oddalone) ruchy bywają zakłócone na skutek wzmożonej pobudliwości mięśni, nasilającej się na drodze odruchu wychodzącego z zakończeń włókien gamma wrzecionek mięśniowych. „Czyste” postacie niedowładów pochodzenia pira- midowego spotyka się przy uszkodzeniach rdzenia, niedowładach połowiczych i w tych grupach, w których nie doszło do uszkodzeń ośrodków podkorowych.

Leczenie jest tylko objawowe. Złamania prawidłowo złożone goją się należycie. Konieczne jest wczesne wykrywanie złamań, które umożliwia zabezpieczenie kończyny przed przybieraniem wadliwego ułożenia. Już powstałe zniekształcenia wymagają plastycznych operacji kostnych.

Leczenie polega na odciążaniu schorzałych kręgów przez ułożenie chorego w łóżku gipsowym na okres 6 do 12 miesięcy przy równoczesnym leczeniu usprawniającym. Jeszcze dłuższy czas po ustąpieniu bólów i wyprostowaniu się kręgosłupa oraz cofnięciu się zmian radiologicznych zastosowanie łóżeczka gipsowego na noc jest konieczne, by zabezpieczyć uzyskaną poprawę.

Najczęściej widzimy chorobę Perthesa, najgroźniejszą w na-stępstwach. Pierwsze skargi w razie zajęcia górnej nasady kości udowej to utykanie, nieznaczny ból, ograniczenie ruchów odwodzenia i obrotowych, kurcz mięśniowy, który ustępuje szybko w spoczynku. Radiogram wykazuje wówczas rozszerzenie szpary stawowej i pewne spłaszczenie i zagęszczenie nasady. Choroba szybko przechodzi w okres drugi, trwający około 2 lat. Kliniczne objawy są takie jak w okresie pierwszym. W radiogramach widzimy natomiast rozkawałkowanie (fragmentację) nasady i jej zagęszczenie. W przylegającej przynasadzie występuje rozrzedzenie jamiste i poszerzenie szyjki udowej (ryc. 121). W okresie tego największego nasilenia choroby kość jest miękka. Łatwo powstają zniekształcenia, które będą trwałe, jeżeli dziecko nie otrzyma należytego leczenia. W okresie zdrowienia zaczyna się regeneracja struktury kości i nasady. Rzadko jednak odtwarza się kształt prawidłowy.

Stopy koślawe i płasko-koślawe (pedes valgi et planovalgi). O stopie koślawo-płaskiej mówimy wtedy, kiedy kostki wewnętrzne są nadmiernie wypuklone, oś pięty i oś podudzia tworzą nie linię prostą, lecz kąt rozwarty ku stronie zewnętrznej. Sklepienie podłużne stopy jest opusz- czone. Zarówno kolana, jak i stopy koślawe są typową deformacją u dzieci ze złą .postawą. Matki alarmują zwykle szybkie przecieranie się obuwia nad kostkami wewnętrznymi.

U dzieci wykonujemy wlewy: podskórnie, domięśniowo, dożylnie, doszpikowo i doodbytniczo. Jako płynu używamy -0,9% roztworu fizjologicznego soli kuchennej lub płynu Ringera (Natr. chloiat. 7,-0, Kai. chloiat. -0,1, Cale. chlorat. -0,2, Aqua, dest. steril. 1-0-0-0,-0). Płyn dajemy do naczynia szklanego wykalibrowanego o pojemności 5-0-0 ml, połączonego rurką gumową z rurką szklaną w kształcie litery Y. Do obydwu końców tej rurki dołączone są węże gumowe z nasadkami, na które nakładamy odpowiednie igły. Infuzje dajemy pod skórę ud, brzucha, klatki piersiowej i pleców. Obecnie celem przyspieszenia wchłaniania się wstrzykujemy tuż przed podaniem infuzji 2—3 ml 4-0% roztworu hyaluronidazy.

Stopa wydrążona (pes excavatus idiopathicus). Nieraz matki skarżą się, że dziecko ich ogromnie szybko niszczy obuwie. Jeżeli obejrzymy sobie nogę takiego „niszczyciela1′, to spostrzegamy, że stopa jego jest silniej niż normalnie wysklepiona, palce przykurczone. Jest to wstępny objaw stanu określonego jako stopa wydrążona. Powoli objawy się nasilają i utrwalają tak, że nie można stopy takiej już i biernie ustawić prawidłowo. Początkowo stan ten jest niebolesny, później jednak na skutek zmienionej statyki i powstających rozległych odcisków ból podczas obciążenia stopy bywa dotkliwy.

Przyc...

Dur plamisty (typhus exanthematicus) jest ostrą chorobą zakaźną wywołaną przez zarazek Rickettsia Prowazeki, który powoduje zmiany w układzie naczyniowym w obrębie centralnego układu nerwowego, nadnerczy i skóry wskutek tego najistotniejszymi objawami w durzę plamistym są zaburzenia nerwowe i psychiczne, zaburzenia ze strony układu sercowo-naczyniowego, któremu towarzyszy .spadek ciśnienia krwi, oraz zmiany na skórze pod postacią wysypki. Dur plamisty znany był już w starożytności. Choroba ta przez długi czas nie była wyodrębniona jako jednostka kliniczna spośród innych chorób zakaźnych. Dopiero w XVI wieku lekarz włoski Fracastor dał dokładny opis epidemii duru plamistego, a jego spostrzeżenia znalazły potwierdzenie w pracach późniejszych autorów w połowie XIX wieku (Muichison, Griesinger). Badania nad etiologią prowadzili uczeni rosyjscy Mnich, Moczutkowski i Tikitin w końcu ubiegłego stulecia i udowodnili obecność zarazka we krwi chorego. W roku 1911 Nicolle, Conseli i Conor ustalili fakt przenoszenia zarazków duru plamistego przez wszy, a wkrótce potem wielu badaczy, wśród nich przede wszystkim Ricketts i Prowazek, wykryło właściwy zarazek. W roku 1915 został wykryty odczyn Weila-Felixa, który ma duże znaczenie diagnostyczne. W ostatnich latach dzięki pracom Weigla została wprowadzona szczepionka, przygotowana z jelit wszy zakażonych rilcetsjami, które zostały zabite

Koślawe ustawienie kolana może być również wynikiem złamań uda lub podudzia, zrośniętych w nieprawidłowym ustawianiu odłamków, albo stanem zejściowym spraw zapalnych, toczących się w pobliżu nasady i niszczących ją częściowo. W rozpoznaniu różnicowym należy brać pod uwagę jeszcze krzywicę i stany porażenne, np. po chorobie Heinego- -Medina, z wadliwym ustawieniem kolana wskutek zaburzeń troficznych i zaburzeń równowagi mięśniowej. Stany te w późniejszych okresach dzieciństwa wymagają często zabiegów operacyjnych dla usunięcia nieprawidłowości.

Achondroplasia, chondrodystrophia loetalis. Wewnątrzmaciczne scho-rzenie chrząstek wzrostowych o nie ustalonej etiologii jest przyczyną, że chrząstki te tracą zdolność rośnięcia w dużej mierze lub całkowicie.

Leczenia specjalnego stan ten nie wymaga. Dzieciom należy oszczędzać dłuższego stania, nie należy też zmuszać ich do chodzenia ze stopami blisko siebie ustawionymi. Dobre usługi oddają wkładki odciążające zewnętrzne brzegi kłykci udowych.

Wystąpienie wyżej podanych wyraźnych cech schorzenia poprzedza okres zmian wstępnych, cechujący się nieznacznym przesunięciem i okręcaniem główki, widocznym na zdjęciach bocznych. Ból często po stronie wewnętrznej kolana, nieznaczne ograniczenie odwodzenia i skrę-