Przechodząc od omawiania regulacji normatywnej do omówienia działań, warto raz jeszcze przypomnieć, że dla zachowań seksualnych człowieka normy (nawyk, zwyczaj, obyczaje, reguły prawne i moralne) stanowią podstawową determinantę, ze względu na swoje społeczne źródło22. Ta społeczna determinacja towarzyszy jednak i innym elementom ludzkich zachowań związanych z seksem, i to zarówno w fazie motywacji, jak i w fazie wykonawstwa, czy też ukształtowanej postawy, wtórnie wpły-
Działanie, zachowanie seksualne może być rozpatrywane i w terminach interakcji, i w terminach regulacyjnej teorii zachowań. Stosuję ten drugi rodzaj analizy, bo w seksuologii zbyt często miesza się optymalny model aktu jako jednorazowego czynu i ciągłość współżycia, stosując te same wyróżniki sytuacji działania. Przykładowo: zgoda na akt seksualny jest czym innym w pożyciu małżeńskim (uprawnienie i roszczenie), a czym innym jako przyzwolenie młodej dziewczyny na deflorację przez „starszego pana”. Choć oba działania dotyczą pary, ich aspekty etyczne są różne. wającej na ciąg: potrz eba-n orma-działan ia motywacyjne, wybiórczo wartościujące. Uprzednio koncentrowaliśmy się na interpretacji powinnościo- wej (alternatywność działań, wyjaśnienie przyczynowo-skutkowe, korelaty kulturowe), teraz na samoświadomości działających osób bądź jej braku.
Punktem wyjścia jest analiza struktury czynu. Kozumiem ten czyn szeroko, a mianowicie jako: wyznaczniki sytuacji działania, akcję i jej skutki. Czyn może być strukturalizowany zewnętrznie, na co zwracają uwagę niektórzy prawnicy, bądź wewnętrznie, co przeważa w interpretacji psychologów23.
Nowe Komentarze