Kora nadnerczy wydziela kortyzol w stanie wolnym, jednakże po uwolnieniu do krwiobiegu hormon łączy się z krążącymi białkami. Istotnym nośnikiem jest białko CBG (Corticosteroid Binding Globulin), zwane też transkortyną. Mniej znaczące jest wiązanie z albuminą. Tylko ok. 10% kortyzolu krąży w stanie wolnym, a więc w formie hormonalnie czynnej, 75% jest związane z transkortyną, a ok. 15% z albuminą. W przypadku dużego stężenia kortyzolu, zajmuje on wszystkie białka wiążące, frakcja wolna w tych przypadkach się zwiększa. Stężenie białka CBG zwiększa się w przypadku dużego stężenia estrogenów, np. w czasie ciąży lub z powodu zażywania doustnych środków antykoncepcyjnych. Zmniejszone stężenie białka CBG stwierdza się w przebiegu niedoczynności gruczołu tarczowego, w przypadkach hipoproteinemii, uszkodzenia wątroby oraz w nerczycy.
Dobowy rytm wydzielania kortyzolu jest ,,sterowany” okresowym wydzielaniem kortykoliberyny oraz kortykotropiny. Wydzielanie nie jest jednolicie ciągłe, lecz „pulsacyjne”. Nasila się ono w pierwszych godzinach snu jest szczególnie intensywne między szóstą i ósmą godziną snu, po czym stopniowo się zmniejsza. Stężenie kortyzolu w godzinach wieczornych zazwyczaj zmniejsza się do połowy, w porównaniu z porannym wydzielaniem. W stanach chorobowych stwierdza się zaburzony rytm wydzielania, niekiedy staje się on odwrócony. Sytuacje stresowe, zwłaszcza przeciągające się, powodują zmianę rytmu wydzielania. Dobowe wydzielanie kortyzolu wynosi ok. 20 mg, stężenie we krwi natomiast wynosi 7-25 pg/dl. Okres półtrwania kortyzolu ocenia się na 70-90 min.
Nowe Komentarze