Wpływ układu nerwowego na gruczoły wewnętrznego wydzielania nie ogranicza się jedynie do transformacji impulsu nerwowego na czynność wydzielniczą komórek gruczołowych pewne komórki nerwowe – zwane neurosekrecyjnymi lub peptydergicznymi – mogą same wytwarzać substancje hormonalne, przy czym zachowują wszystkie własności komórek nerwowych. Czynność wydzielniczą jest wprawdzie cechą charakterystyczną wszystkich komórek nerwowych, ale dotyczy ona przede wszystkim wydzielania mediatorów, które cechuje bardzo szybki rozkład i tym samym krótkotrwałe, jakkolwiek ściśle ukierunkowane działanie. Komórki neurosekrecyjne charakteryzują się ponadto typowym rozmieszczeniem w ośrodkowym układzie nerwowym. Impulsy dochodzą do dendrytów i ciał komórkowych trzech neuronów przez międzyneuro- nowe synapsy, ich aksony nie mają jednak połączeń synaptycznych z innymi komórkami nerwowymi, kończą się natomiast w ścianach naczyń krwionośnych i tam wydzielają neurohormony. Komórki neurosekrecyjne tworzą wiele wyodrębnionych jąder w podwzgórzu, które integruje i koordynuje prawie wszystkie czynności mające związek z działaniem układu nerwowego wegetatywnego i gruczołów wewnętrznego wydzielania oraz reakcji seksualnych i zachowania. Przez podwzgórze dochodzą do wyższych pięter ośrodkowego układu nerwowego informacje, które zintegrowane i przetworzone w odpowiednich analizatorach jako impulsy eferentne przebiegają ponownie przez podwzgórze i działają na efektory. Część tych informacji bezpośrednio w podwzgórzu wywołuje reakcję o charakterze hormonalnym, peptydergicznym. Innymi słowy, w ujęciu cybernetycznym ośrodkowy układ nerwowy może być uznany za odosobniony układ neurohormonalny, sprzężony zwrotnie z efektorem (ryc. 2), którym może być każda tkanka i komórka, a nawet receptory (w wypadku zmiany ich pobudliwości) stanowiące wejście w układzie sterującym. W ujęciu biologii molekularnej, efektor będący końcowym produktem lub metabolitem wieloetapowej przemiany chemicznej hamuje (efektor ujemny) albo aktywuje (efektor dodatni) sprzężony z nim zwrotnie enzym, katalizujący jedną z podstawowych, najczęściej nieodwracalnych reakcji macierzystego cyklu przemian biochemicznych. Efektor nie wykazuje żadnej analogii strukturalnej ani kinetycznej z substratem, co jest cechą charakterystyczną efektorów w ogóle. nerwową ( ) i hormonalną z efektorem (E). PG = podwzgórze
Nowe Komentarze