W myśl definicji Światowej Organizacji Zdrowia nałóg występuje wówczas, gdy pojawia się trudne do odparcia dążenie do wprowadzenia do ustroju określonych substancji chemicznych, a więc następuje psychiczne, a niekiedy i fizjologiczne uzależnienie się od tej substancji.
Powyższe stwierdzenie wskazuje na to, że potrzeba nałogowa charakteryzuje się przede wszystkim tym, że nie dotyczy tylko wykonywania określonych czynności, uzyskiwania określonych stanów otoczenia, jak to ma miejsce w wypadku nawyku. Zbliża się najbardziej do potrzeby pokarmowej, z tym że mechanizmy dynamizujące dążenia w kierunku zaspokojenia tej potrzeby są znacznie silniejsze niż w przypadku potrzeb fizjologicznych, zajmują dominującą pozycję w strukturze wartości, do których realizacji człowiek dąży, są więc czynnikiem na tyle opanowującym jego osobowość, że staje się ona nieefektywna we wszystkich innych kierunkach działania. W wypadkach nałogu działa mechanizm podwójny. Mechanizmem specyficznym jest powstanie zmian biochemicznych, które właśnie leżą u podstaw nieodpartego pragnienia narkotyku. Przeważnie chodzi tu o to, że zażyty narkotyk oprócz wywołania pożądanego stanu odurzenia, euforii, redukcji napięcia wywołuje stan zatrucia (objawem zespół abstynencji) środkiem likwidującym natychmiast ów stan jest ponowne zażycie narkotyku itd. Cierpienia wywoływane przez stan abstynencji znacznie przewyższają pozytywne skutki działania narkotyków, w związku z czym nałóg staje się z czasem nie tyle dążeniem do uzyskania pożądanego stanu odurzę- nia ile dążeniem do redukcji jego negatywnych konsekwencji. Jest to więc już stan patologiczny.
Zależności między komponentem fizjologicznym i psychologicznym nałogu
Oprócz fizjologicznego mechanizmu nałogu kształtuje się również mechanizm psychologiczny oparty na zasadzie działania nawyku. Dlatego też nieraz po leczeniu odwykowym, gdy pacjent wraca do dawnego środowiska, poszczególne jego składniki, działając jako sygnały warunkowe, wywołują zespół tak 2wanej psychicznej abstynencji i powodują nawrót narkomanii.
Zależności między komponentem fizjologicznym i psychologicznym nałogu są znacznie bardziej złożone i zależą od narkotyku np. w wypadku morfiny decydującą rolę odgrywa mechanizm fizjologiczny, w wypadku nikotyny znaczną rolę zdaje się odgrywać mechanizm psychologiczny (nawyk), co, być może, jest związane ze specyficznym rytuałem narkomanii nikotynowej. Znane są przypadki osób, które odczuwają zespół abstynencji nikotynowej tylko w pewnych sytuacjach. Boring (1960) np. opisuje żołnierza, narkomana nikotynowego, który nigdy nie palił w łóżku. Przebywając w szpitalu po odniesionej ranie, nie odczuwał głodu nikotyny. Po wstaniu z łóżka natychmiast pojawiły się wszystkie objawy nałogu.
Potrzebie tej poświęcamy w tym miejscu tyle uwagi, gdyż są podstawy do tego, aby sądzić, że wobec masowego rozpowszechniania się nałogów, co ma obecnie miejsce, powinny one wpływać w określony sposób na realizację czynności seksualnych człowieka. Już obecnie istnieją dane wskazujące na to, że dla niektórych osób narkotyki stanowią warunek efektywnej, realizacji czynności seksualnych. W niektórych wypadkach działanie ich jest bardziej pośrednie. Narkomania nieraz sprzyja wejściu w środowisko zboczeńców seksualnych i podporządkowaniu się ich wymogom, a w konsekwencji wytworzeniu u siebie zboczonych nawyków dotyczących realizacji czynności seksualnej.
Nowe Komentarze